Cuộc sống luôn đầy thách thức, và tự do tài chính cá nhân không phải là ngoại lệ. Mỗi người đều trải qua những khoảnh khắc khó khăn, nỗi lo lắng về nợ nần, chi tiêu không kiểm soát hay phập phồng về tương lai bất định.
Hãy có cho mình một kế hoạch tài chính cá nhân rõ ràng
Bạn thân mến,
Bạn có thể tưởng tượng đến cảnh này không? Một người bạn thân lâu nay không quan tâm lập kế hoạch tài chính, chi tiêu tùy hứng dẫn đến tình trạng nợ nần chồng chất. Đến khi vợ chồng anh ấy sinh con, chi phí tăng cao nhưng thu nhập thì không đủ đáp ứng. Từ đây, cuộc sống gia đình rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. Không ai trong chúng ta muốn như vậy phải không?
Ví dụ nhỏ ở trên cho thấy tầm quan trọng của việc lập kế hoạch tài chính cá nhân. Theo thống kê, chỉ có 30% người Việt lập kế hoạch chi tiêu và tiết kiệm thường xuyên. Con số quá thấp phải không nào?
Vậy kế hoạch tài chính cá nhân là gì? Đó là tập hợp các mục tiêu và kế hoạch tài chính của cá nhân/gia đình trong một khoảng thời gian cụ thể.Nó bao gồm việc xác định mục tiêu tài chính, đánh giá tình hình tài chính hiện tại, và thiết lập các bước rõ ràng để đạt được những mục tiêu đó.
Một số lợi ích khi lập kế hoạch
- Giúp ứng phó tốt hơn trong tình huống khủng hoảng như dịch bệnh, thất nghiệp.
- Tiết kiệm được nhiều hơn để chuẩn bị cho những dự định lớn như kết hôn, mua nhà…
- Có nguồn thu nhập thụ động từ những hoạt động đầu tư tài chính.
- Yên tâm về tương lai tài chính cho bản thân và gia đình.
- Nếu bạn chưa có thói quen hoặc chưa từng lập kế hoạch tài chính cho mình, hãy bắt đầu ngay từ hôm nay nhé. Cuộc sống sẽ dễ dàng hơn rất nhiều về sau đấy.
Xác định mục tiêu tài chính mà bạn muốn đạt được càng rõ ràng càng tốt
Xác định được mục tiêu tài chính của bản thân và gia đình tại sao lại quan trọng đến vậy? Bởi nó giúp bạn biết rõ mình đang hướng tới đâu và cần phải làm gì để đạt được điều đó. Giống như việc đặt mục tiêu thành tích học tập của con để biết tìm những cách thức hỗ trợ con hiệu quả, mục tiêu tài chính sẽ giúp bạn quản lý tài chính đúng hướng. Có mục tiêu rõ ràng, bạn mới lập được kế hoạch chi tiêu và đầu tư phù hợp.
Mục tiêu tài chính có thể phân thành 3 loại chính
Mục tiêu ngắn hạn: thường trong vòng 1-2 năm như mua laptop mới phục vụ công việc, đi du lịch hè cùng gia đình, sửa chữa xe ô tô…
Ví dụ: chị Hoa lập mục tiêu trong 2 năm tới sẽ tiết kiệm được 80 triệu để mua chiếc laptop mới phục vụ công việc và sau đó sẽ đưa cả nhà đi du lịch Nha Trang trong dịp hè.
Mục tiêu trung hạn: khoảng 3-5 năm như mua nhà, xe ô tô mới, cho con học cao đẳng, đầu tư mở rộng kinh doanh…
Ví dụ: anh Minh đặt mục tiêu trong vòng 5 năm sẽ tiết kiệm được 900 triệu để làm đầu tư mua căn hộ chung cư và 550 triệu nữa để mua ô tô gia đình.
Mục tiêu dài hạn: trên 5 năm như cho con đi du học, mua nhà lớn hơn, chuẩn bị vốn hưu trí…
Ví dụ: vợ chồng anh Tuấn đặt mục tiêu 10 năm tiết kiệm được 6 tỷ để cho con gái đi du học Mỹ và mua căn nhà rộng rãi hơn.
Như vậy, tùy theo hoàn cảnh và điều kiện kinh tế, mỗi người sẽ có những mục tiêu tài chính khác nhau. Điểm chung là cần xác định rõ ràng, chi tiết các mục tiêu và ước tính số tiền cần thiết cho mỗi mục tiêu mà bạn muốn đạt được.
Để xác định được mục tiêu phù hợp, bạn nên tự hỏi bản thân những câu sau
- Trong vòng 2 năm tới, tôi cần chi tiêu cho những khoản gì lớn?
- 5 năm tới, tôi muốn cải thiện tài chính của mình như thế nào?
- Sau này về hưu, tôi cần ít nhất bao nhiêu tiền để duy trì cuộc sống?
Sau khi liệt kê chi tiết các mục tiêu, bạn nên áp dụng nguyên tắc SMART để đặt mục tiêu. Theo đó, mục tiêu cần Cụ thể, Đo đạc được, Khả thi, Liên quan và có Thời hạn.
Một số lưu ý quan trọng
- Đừng đặt quá nhiều mục tiêu cùng lúc dễ bị đuối. Hãy tập trung vào 3-5 mục tiêu trọng tâm.
- Đặt mục tiêu thực tế, phù hợp với khả năng tài chính chứ không nên ảo tưởng.
- Cần cân nhắc kỹ càng trước khi đặt mục tiêu dài hạn đòi hỏi nguồn vốn lớn.
Nói tóm lại, xác định mục tiêu tài chính cá nhân một cách rõ ràng, chi tiết và phù hợp là bước vô cùng quan trọng để ứng dụng việc lập kế hoạch tài chính được hiệu quả. Bạn không được xem nhẹ hoặc bỏ qua bước này, phải có đích đến trước rồi sau đó mới lên hành trình đi đến đích.
Lập ngân sách cho các khoản thu nhập và chi tiêu
Chúng ta đã cùng nhau xác định mục tiêu tài chính phù hợp. Giờ đây, để biết cách tiết kiệm và đầu tư như thế nào để đạt được mục tiêu, việc quan trọng tiếp theo là bạn nên có cho mình ngân sách chi tiêu và tiết kiệm hợp lý.
Lập ngân sách nghe có vẻ nhàm chán và rắc rối phải không nào? Nhưng thực ra nó không khó như bạn nghĩ đâu. Tại sao ấy nhỉ? Bởi vì đơn giản bạn chỉ cần:
Bước 1: Liệt kê rõ ràng tất cả các nguồn thu nhập trong tháng của mình
Đừng có giấu diếm nhé, kể cả những khoản thưởng/lì xì bất ngờ hay tiền bo cũng phải “thuật lại” hết đó. Số tiền càng chính xác càng tốt để lập ngân sách hiệu quả nhé!
Bước 2: Liệt kê cụ thể tất cả các khoản chi tiêu trong tháng
Ráng nhớ kỹ từ chợ búa, tiền nhà, tiền điện nước đến cà phê cùng đồng nghiệp, mua quà sinh nhật bạn bè… Đừng để “sót” khoản chi nào nhé!
Bước 3: Phân loại các khoản chi thành nhất thiết và không nhất thiết
Ví dụ tiền nhà, tiền học cho con, điện nước là nhất thiết. Còn mua sắm, ăn uống ngoài với bạn bè lại không nhất thiết.
Bước 4: Tính tổng số tiền còn lại từ các khoản thu chi
Tính tổng số tiền thu vào. Trừ đi tổng số tiền chi ra. Nếu còn dư là bạn tiết kiệm được, còn âm là bạn đang chi nhiều hơn thu.
Thế đấy, đơn giản phải không? Quan trọng là bạn phải thật thành thật với chính mình. Đừng tự “trấn an” mình kiệm ăn, kiệm mặc trong khi vẫn phung phí đồ ăn thức uống và mua sắm đồ hiệu nhé! Nó không tốt đâu.
Sau khi lập ngân sách, bạn sẽ thấy rõ khoản nào cần cắt giảm chi tiêu để tiết kiệm hiệu quả hơn. Nếu sau 3-6 tháng mà vẫn chi nhiều hơn thu, bạn cần xem lại mức độ cần thiết của các khoản chi tiêu và cân nhắc cách tăng thu nhập.
Một số mẹo nhỏ giúp quản lý ngân sách dễ dàng hơn
- Sử dụng sổ ghi chép hoặc phần mềm quản lý chi tiêu để theo dõi chi tiết các khoản chi.
- Đặt ngân sách cho từng lĩnh vực chi tiêu như ăn uống, mua sắm, vui chơi…sẽ dễ kiểm soát hơn.
- Để dành trước một phần thu nhập cho tiết kiệm và đầu tư trước khi chi tiêu.
Bạn cũng nên thưởng một chút cho bản thân để tạo thêm động lực cho chính mình mỗi khi hoàn thành được mục tiêu tiết kiệm nhé!
Xây dựng quỹ dự phòng cho các trường hợp khẩn cấp
Chắc hẳn nhiều người trong chúng ta ít nhiều cũng từng bị “rơi vào vũng lầy” khi chi tiêu vượt quá thu nhập phải không? Lúc đó chỉ muốn leo lên “cây đa cứu cả làng” vì không có tiền đối phó với những chi phí đột xuất.
Việc xây dựng quỹ dự phòng cho những trường hợp bất ngờ chính là việc vô cùng cần thiết để giúp bạn tránh khỏi những tình huống “ngàn cân treo sợi tóc” ấy.
Quỹ dự phòng đơn giản là một khoản tiền tiết kiệm để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp, rủi ro. Ví dụ bạn bị mất việc làm, con cái ốm đau phải nhập viện, nhà bị hư hỏng nặng… Nếu không có quỹ dự phòng, chắc chắn cuộc sống của bạn sẽ rơi vào khủng hoảng lớn.
Vậy nên, hãy xem quỹ dự phòng như một “chiếc phao cứu sinh”, sẵn sàng cứu bạn khỏi “đắm tàu” khi gặp sóng gió của cuộc đời.
Khi xây dựng quỹ dự phòng phù hợp, bạn có thể áp dụng cách
- Dựa trên 3-6 tháng chi phí sinh hoạt cơ bản như tiền nhà, điện nước, ăn uống… Khoảng này giúp bạn ổn định trong thời gian tìm kiếm việc làm mới khi bị mất việc.
- Trích khoảng 10-15% thu nhập hàng tháng vào quỹ. Ngoài ra, bổ sung thêm 5-10% cho các chi phí đột xuất.
Cách tốt nhất là nên có 3 “lớp” quỹ dự phòng: quỹ trước mắt dùng để đối phó với các chi phí nhỏ, quỹ trung hạn cho các chi phí lớn hơn, và quỹ dài hạn cho các trường hợp hiếm gặp nhưng tốn kém.
Mức quỹ dự phòng phù hợp với mỗi người là khác nhau. Hãy lựa chọn mức dự phòng tương ứng với khả năng tài chính của bản thân!
Với phần chia sẻ này, hy vọng bạn đã có cái nhìn rõ hơn về ý nghĩa và cách xây dựng quỹ dự phòng để có thể xây dựng được “pháo đài” tài chính vững chắc cho cuộc sống của mình.
Tăng thu nhập từ các hoạt động đầu tư tài chính
Đầu tư tài chính là việc bạn sử dụng nguồn vốn nhàn rỗi hiện có để đầu tư vào các tài sản nhằm sinh lời từ nguồn vốn đó. Có 2 hình thức đầu tư tài chính chính là đầu tư trực tiếp và gián tiếp.
Đầu tư trực tiếp là khi bạn trực tiếp mua các tài sản đầu tư như bất động sản, vàng bạc, trái phiếu… còn đầu tư gián tiếp là gửi tiền cho các công ty đầu tư, quỹ đầu tư để họ đầu tư giúp bạn.
Các kênh đầu tư tài chính phổ biến gồm:
- Đầu tư ngắn hạn như gửi tiết kiệm ngân hàng, mua trái phiếu ngắn hạn. Lợi ích là tính thanh khoản cao, rút tiền dễ dàng nhưng lợi nhuận thấp.
- Đầu tư dài hạn như mua bất động sản, cổ phiếu, trái phiếu dài hạn. Lợi nhuận cao hơn nhưng khó rút vốn nhanh chóng.
Một số hình thức đầu tư phổ biến gồm:
- Gửi tiết kiệm ngân hàng: Lợi ích là an toàn, lãi suất ổn định. Nhược điểm là lãi thấp, kém linh hoạt.
- Mua trái phiếu Chính phủ: Ưu điểm là an toàn, thu nhập ổn định. Nhược điểm là tính thanh khoản thấp.
- Đầu tư cổ phiếu: Lợi nhuận cao nhưng rủi ro cũng lớn. Cần nghiên cứu kỹ trước khi đầu tư.
- Bất động sản: Lợi nhuận khá cao nếu đầu tư đúng cách và kiên nhẫn chờ đợi. Tuy nhiên rủi ro cũng rất cao.
- Đầu tư quỹ: Lợi ích là danh mục được quản lý chuyên nghiệp. Nhược điểm là phí quản lý cao.
Một số gợi ý đầu tư cụ thể bạn có thể tham khảo
- Mua trái phiếu Chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp có uy tín.
- Mua cổ phiếu của các ngân hàng lớn, tập đoàn như VCB, VNM, BID…
- Mua bất động sản cho thuê tại các khu đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM.
- Đầu tư vào các Quỹ đầu tư chứng khoán, quỹ bất động sản uy tín.
Lời khuyên nếu như bạn là người mới tiếp xúc với hoạt động đầu tư
- Học hỏi kiến thức kỹ càng trước khi đầu tư.
- Xác định chiến lược đầu tư rõ ràng và phù hợp.
- Không nên tham lam, chạy theo lợi nhuận cao trong ngắn hạn.
- Kiên nhẫn chờ đợi để đạt được lợi nhuận tốt.
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư để giảm rủi ro.
Như vậy, mình đã giúp các bạn đã có cái nhìn tổng quan hơn về đầu tư tài chính và lựa chọn được hình thức đầu tư phù hợp. Bạn cần nhớ kỹ quyết định cuối cùng là của chính bạn, làm gì cũng phải cân nhắc và xem xét kỹ lưỡng việc nó có phù hợp với tình hình tài chính của bản thân không.
Ví dụ: không thể nào bạn đang còn thiếu nợ mà gom tiền đi đầu tư, hoặc đi vay mượn để đầu tư trong khi cuộc sống cơ bản còn túng thiếu.
Xử lý nợ nần và bảo vệ tài chính cá nhân chặt chẽ
Có một điều thú vị là nợ chính là một trong những điều kiện có thể giúp kinh tế phát triển.
Ví dụ: bạn còn thiếu chút tiền để xây nhà, thì việc bạn vay nợ để hoàn thành việc xây nhà là tốt. Hoặc bạn thiếu vốn để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, việc bạn vay nợ để hoàn thành hoạt động kinh doanh là cũng rất tốt.
Nhưng bạn phải luôn nhớ rõ, đi vay với tâm thế chuẩn bị rõ ràng cho việc có khả năng chi trả chứ không phải vay để đáp ứng mục đích trước mắt.
Ai trong chúng ta mà không mơ ước được sống thoải mái, tự do tài chính phải không?
Thật sự có một thực tế là không phải ai cũng tránh khỏi tình trạng nợ nần. Bản thân tôi hơn 7 năm về trước cũng từng ở hoàn cảnh đó nên rất thấu hiểu. Quan trọng là bạn phải xử lý nợ nần đúng cách để giải quyết vấn đề triệt để.
Trước hết, bạn hãy xác định rõ tổng số nợ hiện tại bao gồm cả nợ gốc và lãi, ưu tiên thanh toán nợ có lãi suất cao nhất trước. Sau đó, dành khoảng 20-30% thu nhập “còn lại” sau khi trừ các khoản chi phí cơ bản để trả nợ. Nếu có cơ hội, bạn không nên bỏ lỡ việc có thể tìm kiếm thêm thu nhập phụ để tăng khả năng chi trả.
Bạn phải kiên trì và nhẫn nại. Có thể bạn sẽ phải thắt lưng buộc bụng trong một thời gian, nhưng nếu kiên định, bạn sẽ đạt được tự do tài chính sớm thôi.
Bạn phải tránh vay thêm nợ mới để trả nợ cũ, điều này sẽ khiến vòng nợ càng lúc càng lớn, bạn cũng dễ rơi vào vòng luẩn quẩn. Thay vào đó, hãy suy nghĩ lại những thói quen chi tiêu và tìm cách tăng thu nhập hợp pháp cho mình. Dù bạn đang ở hoàn cảnh nào, đừng bao giờ từ bỏ hy vọng. Kiên định là phải thực hiện đến cùng với các phương pháp hợp lý.
Rà soát và điều chỉnh kế hoạch tài chính cá nhân định kỳ
Việc lập kế hoạch chỉ là bước khởi đầu. Ngoài việc có kế hoạch tài chính cá nhân rõ ràng còn phải thường xuyên rà soát và điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp với tình hình thực tế.
Bởi lẽ, cuộc sống luôn vận động và thay đổi từng ngày. Thu nhập, chi tiêu, nhu cầu và khả năng tài chính của bạn cũng sẽ khác đi theo thời gian. Do đó, nếu không rà soát định kỳ, kế hoạch ban đầu dù cẩn thận đến đâu rồi cũng sẽ bị lỗi thời. Cuộc sống đối với nhiều người thật sự kéo dài đằng đẵng để đạt được tự do tài chính mà bao người mơ ước.
Khi rà soát, bạn cần kiểm tra tỉ mỉ từng khía cạnh của kế hoạch như
- Tiến độ thực hiện mục tiêu: đã hoàn thành bao nhiêu % mục tiêu đề ra? Còn bao nhiêu khoảng thời gian nữa để hoàn thành mục tiêu
- Tình hình thu nhập và chi tiêu: thu nhập có tăng/giảm không? Chi tiêu có vượt quá dự kiến không? Có khoản nào cần cắt giảm không?
- Tỷ lệ tiết kiệm và đầu tư: tỷ lệ tiết kiệm có đạt như kỳ vọng không? Kết quả đầu tư có tốt không?
- Tình hình nợ nần: nợ có giảm đúng tiến độ không? Có khoản nợ nào đáng lo ngại không?
- Tài sản hiện có: tài sản có tăng lên theo dự kiến không? Tài sản sinh lời có đem lại thu nhập tốt không?
Nếu phát hiện thấy có sự trục trặc nào, bạn cần nhanh chóng điều chỉnh lại cho phù hợp. Bất cứ khi nào, bạn cũng nên cập nhật kế hoạch khi có sự thay đổi về thu nhập, công việc, gia đình…
Mình khuyên bạn nên dành ra 2 tiếng mỗi tháng hoặc ít nhất là mỗi quý để rà soát lại toàn bộ kế hoạch tài chính cá nhân/gia đình. Sử dụng phần mềm quản lý tài chính sẽ giúp việc rà soát dễ dàng và chi tiết hơn. Quán triệt tinh thần kiên trì, bền bỉ. Đừng nản lòng trước những cản trở tạm thời.
Tránh các sai lầm thường gặp để nhanh chóng đạt được mục tiêu tài chính cá nhân
Không có gì là dễ dàng và cũng không có gì là chắc chắn. Trong quá trình lập và thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân, có một số sai lầm mà nhiều người thường mắc phải, dẫn đến việc không đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Để tránh rơi vào những sai lầm đáng tiếc này, các bạn nên lưu ý
Đặt mục tiêu quá cao hoặc quá thấp so với khả năng của bản thân. Chẳng hạn anh A chỉ có thu nhập 15 triệu/tháng nhưng lại đặt mục tiêu tiết kiệm được 500 triệu chỉ trong vòng 1 năm. Điều này là không tương xứng và khó có thể đạt được. Do đó, cần đặt mục tiêu thực tế, phù hợp với khả năng hiện tại.
Lập kế hoạch quá chung chung, thiếu chi tiết cụ thể. Ví dụ đặt mục tiêu “tiết kiệm tiền” nhưng không nêu rõ số tiền cần tiết kiệm, thời gian hoàn thành. Điều này khiến việc thực hiện kế hoạch rất mơ hồ.
Quá lạc quan khi lập dự toán thu chi, không tính đến những khoản chi tiêu đột xuất. Chẳng hạn bạn dự tính sẽ tiết kiệm được 10 triệu/tháng nhưng thực tế chỉ được khoảng 5-7 triệu do chi tiêu ngoài dự kiến.
Vay quá nhiều tiền để đầu tư hoặc mua sắm đạt mục tiêu. Điều này khiến rơi vào vòng nợ nần, mất khả năng chi trả và đối mặt rủi ro lớn.
Đầu tư mù quáng mà không tìm hiểu kỹ càng. dùng tiền mua cổ phiếu không rõ năng lực doanh nghiệp, dễ thua lỗ nặng.
Không rà soát, cập nhật kế hoạch định kỳ. khi bạn lơ là sẽ khiến nó dần lỗi thời, không còn phù hợp với khả năng và nhu cầu hiện tại.
Lời khuyên cho bạn là hãy dành thời gian nghiên cứu, tính toán cẩn thận, xem xét mọi khía cạnh và lựa chọn phương án phù hợp nhất để tránh những sai lầm đáng tiếc và sớm có được cuộc sống hạnh phúc, tự do về tài chính.
Qua những gì mình chia sẻ, hy vọng các bạn đã nắm được những bước cốt lõi trong việc lập và thực thi một kế hoạch tài chính cá nhân hiệu quả.
Tóm lại, để xây dựng tài chính vững mạnh, chúng ta cần:
- Xác định rõ ràng các mục tiêu tài chính để có hướng đi rõ ràng
- Lập ngân sách hợp lý, cân đối thu chi
- Xây dựng quỹ dự phòng đầy đủ
- Đầu tư hiệu quả để sinh lời từ vốn có
- Kiểm soát và xử lý tốt các khoản nợ
- Thường xuyên rà soát và điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp
Chỉ cần kiên trì và nhẫn nại áp dụng những phương pháp này, chúng ta hoàn toàn có thể xây dựng được một tương lai tài chính vững vàng. Như Thomas Edison từng nói: “Tôi chưa thất bại. Tôi chỉ tìm ra 10.000 cách không hiệu quả.” Hãy luôn giữ niềm tin và kiên trì theo đuổi đam mê. Thành công chắc chắn sẽ mỉm cười với bạn.
Chúc các bạn thật nhiều may mắn và thành công! Hãy nhớ theo dõi các bài viết khác của mình, mong rằng sẽ giúp ích được cho mọi người có cuộc sống vui tươi hơn.
